PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIAPRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE MIROSŁAWIECNA LATA 2011 – 2013
Tytuł I. Wprowadzenie
Podstawowym aktem prawnym regulującym zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie oraz zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie jest ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 r. ( Dz. U. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm. ).
W oparciu o w/w ustawę na każdej gminie spoczywają zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy tj.:
- | opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, |
- | prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, |
- | zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia, |
- | tworzenie zespołów interdyscyplinarnych. |
Przemocą w rodzinie określane jest „ każde zachowanie skierowane wobec osoby bliskiej, którego celem jest utrzymanie nad nią kontroli i władzy. Przemoc w rodzinie to zamierzone, wykorzystujące przewagę sił działanie przeciwko członkowi rodziny naruszające jego godność oraz podstawowe prawa i wolności, powodujące cierpienie i szkody ” ( Nowakowska U., Przemoc kobiet w rodzinie, Warszawa 2008, str. 21. ). Światowa Organizacja Zdrowia definiuje przemoc jako celowe użycie siły fizycznej, zagrażające lub rzeczywiste, przeciwko sobie, komuś innemu lub przeciwko grupie lub społeczności, co powoduje lub jest prawdopodobne, że spowoduje zranienie, fizyczne uszkodzenie, śmierć, ból psychologiczny, zaburzenie rozwoju lub deprawację. Natomiast zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( Dz. U. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm. ) pod pojęciem przemocy w rodzinie rozumieć należy jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, tj.: małżonka, wstępnego, zstępnego, rodzeństwa, powinowatego w tej samej linii lub stopniu, osoby pozostającej w stosunku przysposobienia oraz jej małżonka, a także osoby pozostającej we wspólnym pożyciu oraz innej osoby wspólnie zamieszkującej lub gospodarującej, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka, kształtującym osobowość, system wartości, poglądy i styl życia. Ważną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami, oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań, role wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Przemoc w rodzinie może być zarówno skutkiem jak i przyczyną dysfunkcji w rodzinie. Wokół przemocy narosło wiele mitów. Jednym z nich jest przekonanie, że jest to zjawisko marginalne, występujące wyłącznie w środowiskach patologicznych. Tymczasem według danych statystycznych przemoc jest zjawiskiem powszechnym i stanowi poważny problem społeczny. Znęcanie się nad rodziną jest najczęściej popełnianym przestępstwem w Polsce, zaraz po przestępstwach przeciwko mieniu i życiu ( Tomaszewska L., Przemoc wobec kobiet w rodzinie – niezbędnik prokuratora, Warszawa 2007 ). Przemoc w rodzinie przybiera różne formy: od przemocy fizycznej, poprzez przemoc psychiczną i seksualną, po przemoc ekonomiczną i zaniedbanie.
Rodzaje przemocy:
- | przemoc fizyczna: to wszelkiego rodzaju działania bezpośrednie z użyciem siły, których rezultatem jest nieprzypadkowe zranienie np. popychanie, odpychanie, policzkowanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, drapanie, szarpanie za włosy, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką, pięścią, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, oblewanie wrzątkiem lub substancjami żrącymi, użycie broni, a także jakakolwiek sugestia możliwości zastosowania przemocy: gest, aluzja, charakterystyczna mina, poza lub wyraźna zapowiedź itp., |
- | przemoc psychiczna: prowadzi do zniszczenia pozytywnego obrazu własnej osoby, wykorzystuje mechanizmy psychologiczne np.: wyśmiewanie poglądów, zainteresowań, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, ciągłe krytykowanie, szantażowanie, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna, ( kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami ), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie, stosowanie gróźb, śledzenie, ograniczanie kontaktów z dzieckiem, grożenie rozwodem, przeglądanie zawartości komputera, szuflad, toreb i innych rzeczy osobistych, wywoływanie poczucia winy itp., |
- | przemoc seksualna: to wymuszanie różnego rodzaju niechcianych zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych sprawcy np.: nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, seks z osobami trzecimi, sadystycznych form współżycia, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych, uprawianie seksu z osobami poniżej 15 roku życia, podglądanie osób w sytuacjach intymnych, zmuszanie do prostytucji, zmuszanie do seksu w obecności dzieci, wykorzystywanie stanowiska służbowego do wymuszania czynności seksualnych itp., |
- | przemoc ekonomiczna: prowadzi do całkowitego uzależnienia finansowego od sprawcy np. poprzez odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwienie podjęcia pracy zarobkowej, niezaspokajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny, okradanie, zaciąganie kredytów i zmuszanie do zaciągania pożyczek wbrew woli współmałżonka, przekupywanie dzieci itp., |
- | zaniedbanie: to ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych. |
Przemoc jest przestępstwem. W zależności od tego, czy przemoc ma charakter jednorazowy, czy się powtarza, jest ścigana z różnych artykułów Kodeksu karnego. Jeżeli przemoc ma charakter ciągły, zostanie zakwalifikowana jako przestępstwo znęcania się nad rodziną z art. 207 Kodeksu karnego ( Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553, z późn. zm. ). Przemoc w rodzinie ma tragiczne konsekwencje. Prowadzi nie tylko do uszkodzeń ciała ofiary, ale także do zaburzeń emocjonalnych oraz zaburzeń w sposobie w jaki ofiara postrzega samą siebie, sprawcę oraz innych ludzi. Narastanie zjawiska przemocy w rodzinie wymaga niezwłocznego podjęcia działań zawartych w niniejszym Programie. Program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie w Gminie Mirosławiec ma charakter długofalowy. Działania Programu obejmują lata 2011 – 2013. W miarę potrzeb i sytuacji społecznej zadania Programu mogą ulegać zmianom i udoskonaleniom.
Rozdział 1
Dane statystyczne w Gminie Mirosławiec
W celu właściwego zaplanowania podejmowanych działań niezbędne jest zaprezentowanie danych statystycznych, z uwzględnieniem przemocy w rodzinie.
Liczba ludności Gminy Mirosławiec wg stanu na 31 grudnia 2010 roku to 5 760 mieszkańców ( dane Urzędu Gminy i Miasta w Mirosławcu ). Wg danych Powiatowego Urzędu Pracy w Wałczu na koniec 2010 roku liczba osób bezrobotnych z naszej gminy to 364 ( w tym 214 kobiet ), z czego jedynie 54 osoby ( w tym 28 kobiet ) posiadały prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Na koniec grudnia 2010 r. stopa bezrobocia w powiecie wałeckim to 19,2 % a wskaźnik bezrobocia dla naszej gminy to 10 %. Z danych Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mirosławcu wynika, że na dzień 31 grudnia 2010 roku 287 rodzin ( 919 osób ) korzystało ze świadczeń pomocy społecznej co oznacza, że prawie 16 % mieszkańców naszej gminy żyje w ubóstwie. Najczęstszym powodem udzielania pomocy było bezrobocie ( 163 rodziny tj. 571 osób ). W roku 2010 pracownicy socjalni założyli 5 Niebieskich Kart. Statystyki policyjne podają, że w roku 2010 policja przeprowadziła 150 interwencji domowych. W okresie tym założono 30 Niebieskich Kart. W zdecydowanej większości 90 % sprawców przemocy w rodzinie pozostawało pod wpływem alkoholu. Z danych Miejsko – Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu wynika, że wpłynęło 18 wniosków w celu uruchomienia procedury zobowiązania osoby nadużywającej alkoholu do leczenia odwykowego. Do podjęcia leczenia odwykowego sąd zobowiązał 6 osób. Problem alkoholowy, uzależnienia od narkotyków i przemoc w rodzinie były powodem udzielania porad, informacji i wsparcia przez Punkt Konsultacyjny dla Uzależnionych, Współuzależnionych i Ofiar Przemocy w Rodzinie przy NZOZ Poradni Zdrowia Psychicznego w Wałczu. Z pomocy tej poradni w 2010 roku skorzystało 81 rodzin ( 156 porad ).
Mieszkańcy naszej gminy korzystali także z pomocy specjalistów Punktu Konsultacyjnego i Interwencji Kryzysowej w Wałczu działającym przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Wałczu. I tak:
- | 26 osób skorzystało z pomocy terapeuty ds. uzależnień, |
- | 23 osoby skorzystały z pomocy psychologicznej, |
- | 9 osób skorzystało z pomocy prawnej. |
W szkołach na terenie gminy wśród uczniów zanotowano występowanie zachowań agresywnych takich jak: kopanie, szarpanie, popychanie, wyśmiewanie się, poniżanie, wyzwiska. Trudno jest w sposób jednoznaczny określić wielkość tego zjawiska w związku z występowaniem przemocy ukrytej, czyli toczącej się w rodzinie czy w szkole, ponieważ nie jest ona ujęta w statystykach z powodu braku informacji na temat jej występowania. Nie ulega jednak wątpliwości, że problem przemocy w rodzinie w naszej gminie występuje.
Rozdział 8
Realizacja celów Programu:
Cel 1
Zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie
Działanie:
2. Powołanie zespołu interdyscyplinarnego.
Podmiot realizujący działanie:
3. Współpraca w ramach zespołu interdyscyplinarnego:
- | przedstawicieli oświaty, |
- | przedstawicieli Policji, |
- | przedstawiciela komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, |
- | przedstawicieli ochrony zdrowia, |
- | przedstawicieli organizacji pozarządowej, |
do obowiązków których należą:
- | diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie, |
- | opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach, |
- | rozpowszechnianie informacji o instytucjach oraz możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym, |
- | monitorowanie sytuacji rodzin dotkniętych przemocą, |
- | dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań, |
- | podejmowanie działań prewencyjnych w środowiskach dotkniętych przemocą, |
- | udział w działaniach edukacyjno – informacyjnych. |
4. Edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przemocy:
- | propagowanie skutecznych sposobów powstrzymywania przemocy, |
- | obalanie mitów na temat przemocy, |
- | szkolenia na temat przemocy, |
- | prowadzenie kampanii, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży, w zakresie ograniczenia oglądania przemocy w telewizji i grach komputerowych, |
- | wspieranie różnych form spędzania wolnego czasu, promujące zachowania nieagresywne, |
- | organizowanie spotkań edukacyjnych dla mieszkańców ( szkoły, ośrodek kultury, świetlice środowiskowe i wiejskie ), |
- | dystrybucja ulotek i informacji na temat przemocy i jej skutków, |
- | organizowanie wśród dzieci i młodzieży konkursów w zakresie zapobiegania przemocy, |
- | opracowywanie i realizacja programów szkolnych w zakresie przemocy, |
- | promowanie nieagresywnych zachowań wśród dzieci i młodzieży. |
Podmioty realizujące działanie:
- | Posterunek Policji w Mirosławcu, |
- | Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirosławcu, |
- | Miejsko – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu, |
- | Zespół Szkół w Mirosławcu, |
- | Zespół Szkół w Piecniku, |
- | Samorządowe Przedszkole „ Słoneczko ” w Mirosławcu, |
- | Przedszkole nr 137 JW nr 3299 w Mirosławcu Górnym, |
- | Zakłady opieki zdrowotnej w Mirosławcu, |
- | Organizacje pozarządowe, |
- | Straż Miejska w Mirosławcu, |
- | Ośrodek Kultury w Mirosławcu, |
- | zespół interdyscyplinarny. |
1. Określenie w drodze uchwały trybu powoływania i odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego oraz szczegółowe warunki jego funkcjonowania.
Podmiot realizujący działanie:
- | Rada Miejska w Mirosławcu. |
Cel 2
Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie
Działanie:
1. Izolowanie sprawców od ofiar.
Podmiot realizujący działanie:
- | Posterunek Policji w Mirosławcu. |
2. Udzielanie informacji sprawcom przemocy na temat programów korekcyjno – edukacyjnych.
Podmiot realizujący działanie:
- | Posterunek Policji w Mirosławcu, |
- | Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirosławcu, |
- | zespół interdyscyplinarny, |
- | Miejsko – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu, |
- | Zespół Szkół w Mirosławcu, |
- | Zespół Szkół w Piecniku, |
- | Samorządowe Przedszkole „ Słoneczko ” w Mirosławcu, |
- | Przedszkole nr 137 JW nr 3299 w Mirosławcu Górnym, |
- | Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Mirosławcu, |
- | Przychodnia Zespołu Lekarza Rodzinnego Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, |
- | Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło w Mirosławcu, |
- | przedstawiciel kuratorów rodzinnych Sądu Rejonowego w Wałczu, |
- | przedstawiciel kuratorów dla dorosłych Sądu Rejonowego w Wałczu. |
3. Przeprowadzanie rozmów z osobami nadużywającymi alkoholu stosującymi przemoc.
Podmiot realizujący działanie:
- | Posterunek Policji w Mirosławcu, |
- | Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirosławcu, |
- | zespół interdyscyplinarny, |
- | Miejsko – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu, |
- | Zespół Szkół w Mirosławcu, |
- | Zespół Szkół w Piecniku, |
- | Samorządowe Przedszkole „ Słoneczko ” w Mirosławcu, |
- | Przedszkole nr 137 JW nr 3299 w Mirosławcu Górnym, |
- | Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Mirosławcu, |
- | Przychodnia Zespołu Lekarza Rodzinnego Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, |
- | Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło w Mirosławcu, |
- | przedstawiciel kuratorów rodzinnych Sądu Rejonowego w Wałczu, |
- | przedstawiciel kuratorów dla dorosłych Sądu Rejonowego w Wałczu. |
4. Kierowanie wniosków do Sądu Rejonowego w Wałczu o obowiązek podjęcia leczenia odwykowego w związku z nadużywaniem alkoholu.
Podmiot realizujący działanie:
- | Miejsko – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu |
Cel 3
Zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie
Działanie:
1. Udzielanie informacji dotyczących:
1) | bezpiecznego schronienia osobom dotkniętym przemocą, |
2) | możliwości uzyskania przez ofiarę przemocy bezpłatnej pomocy w formie badania lekarskiego w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie oraz wydania zaświadczenia lekarskiego, |
3) | praw osób będących ofiarami przemocy, |
4) | możliwości uczestniczenia przez sprawców przemocy w programach korekcyjno – edukacyjnych, |
5) | rozpowszechnianie telefonów zaufania: „ Niebieska Linia ” , „ Pomarańczowa Linia ”. |
Podmiot realizujący działanie:
- | Posterunek Policji w Mirosławcu, |
- | Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirosławcu, |
- | zespół interdyscyplinarny, |
- | Miejsko – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu, |
- | Zespół Szkół w Mirosławcu, |
- | Zespół Szkół w Piecniku, |
- | Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Mirosławcu, |
- | Przychodnia Zespołu Lekarza Rodzinnego Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, |
- | Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło w Mirosławcu, |
- | przedstawiciel kuratorów rodzinnych Sądu Rejonowego w Wałczu, |
- | przedstawiciel kuratorów dla dorosłych Sądu Rejonowego w Wałczu. |
2. Prowadzenie działań interwencyjnych w zakresie przeciwdziałania przemocy:
- | podejmowanie działań interwencyjnych w oparciu o procedurę Niebieskiej Karty, |
- | przekazywanie informacji o podejmowanych działaniach przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego. |
Podmioty realizujące działanie:
- | Posterunek Policji w Mirosławcu, |
- | Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirosławcu, |
- | zespół interdyscyplinarny, |
- | Miejsko – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu, |
- | Zespół Szkół w Mirosławcu, |
- | Zespół Szkół w Piecniku, |
- | Samorządowe Przedszkole „ Słoneczko ” w Mirosławcu, |
- | Przedszkole nr 137 JW nr 3299 w Mirosławcu Górnym, |
- | Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Mirosławcu, |
- | Przychodnia Zespołu Lekarza Rodzinnego Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, |
- | Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło w Mirosławcu, |
- | przedstawiciel kuratorów rodzinnych Sądu Rejonowego w Wałczu, |
- | przedstawiciel kuratorów dla dorosłych Sądu Rejonowego w Wałczu. |
3. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia.
Podmioty realizujące działanie:
- | Podmioty realizujące działanie: |
- | Posterunek Policji w Mirosławcu, |
- | zespół interdyscyplinarny. |
Monitorowanie
Monitorowanie realizacji Programu odbywać się będzie w oparciu o sprawozdawczość podmiotów zaangażowanych w jego realizację. Sprawozdania z realizacji Programu podmioty składają do 31 stycznia każdego roku do Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mirosławcu.
Sprawozdawczość
Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirosławcu każdego roku przedłoży Radzie Miejskiej w Mirosławcu sprawozdanie z realizacji Programu.
Finansowanie Programu
Program będzie finansowany ze środków własnych gminy, dotacji oraz ze środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł.